หมวด “อภิญญาตถะ” (Abhijñāṭṭhā) ในพระพุทธศาสนา หมายถึง คำถามหรือปัญหาที่ไม่สามารถหาคำตอบได้ด้วยการใช้เหตุผลธรรมดา หรือเป็นคำถามที่ไม่สามารถตอบได้ด้วยความเข้าใจแบบสามัญ หรือวิธีการเชิงวิทยาศาสตร์ที่ใช้ในชีวิตประจำวัน
คำว่า “อภิญญาตถะ” มาจากคำว่า “อภิญญา” ที่หมายถึง ความรู้ที่ลึกซึ้งหรือญาณสูงสุด และ “ตถะ” ที่แปลว่า เรื่องราวหรือประเด็น ซึ่งอธิบายถึงสิ่งที่เป็นเรื่องราวหรือคำถามที่ไม่มีคำตอบที่แน่นอนหรือสามารถรู้ได้โดยวิธีปกติ
ในคำสอนของพระพุทธเจ้า พระองค์ทรงสอนว่าไม่ควรให้ความสำคัญกับคำถามที่ไม่สามารถหาคำตอบได้เช่น “โลกนี้มีจุดเริ่มต้นหรือไม่” หรือ “ชาติแรกเริ่มจากอะไร” เพราะคำถามเหล่านี้ไม่ช่วยให้พ้นทุกข์หรือหลุดพ้นจากวัฏสงสาร การค้นหาคำตอบเหล่านี้อาจนำไปสู่การยึดติดและความไม่รู้ที่อาจส่งผลต่อการปฏิบัติธรรม.
ไม่มีแนวคิดเรื่อง “กรรมในชาติแรก” อย่างเป็นทางการในศาสนาพุทธ เนื่องจากวัฏสงสารและกรรมถูกมองว่าเป็นวงจรที่ไม่มีจุดเริ่มต้น แต่คำถามนี้สะท้อนถึงความสงสัยในธรรมชาติของการเกิดและความเกี่ยวข้องของกรรม ซึ่งพระพุทธเจ้าทรงแนะนำให้ละความสงสัยนี้และมุ่งเน้นไปที่การปฏิบัติธรรมเพื่อพ้นทุกข์.
การที่พระพุทธเจ้าทรงแนะนำไม่ให้ตั้งคำถามในเรื่องเหล่านี้ ไม่ได้หมายความว่าพระองค์ไม่ให้เหตุผล แต่เป็นการสอนให้เราหันกลับมาสนใจในสิ่งที่สามารถนำไปสู่การพ้นทุกข์และการหลุดพ้นจากความทุกข์ในชีวิต เช่น การฝึกสมาธิ การปฏิบัติศีล และการเข้าใจธรรมชาติของทุกข์และการดับทุกข์ (มรรค 8)
สรุปคือ พระพุทธเจ้าทรงมีเหตุผลที่ลึกซึ้งในการไม่ยึดติดกับคำถามที่ไม่สามารถนำไปสู่การปฏิบัติธรรมเพื่อหลุดพ้นจากทุกข์และการเข้าถึงนิพพาน
แนวคิดของคนทั่วไปเกี่ยวกับ “กรรมในชาติแรก” อาจหลากหลายขึ้นอยู่กับพื้นฐานความเชื่อและมุมมองต่อศาสนาและชีวิต โดยสามารถจำแนกได้ดังนี้:
1. มุมมองจากศาสนาพุทธพื้นบ้าน
- คนส่วนใหญ่อาจเชื่อว่า “กรรมในชาติแรก” คือผลจากการกระทำในอดีตชาติที่ “เก่าแก่ที่สุด” ซึ่งบางคนอาจตีความว่าเกี่ยวข้องกับ “ต้นกำเนิด” ของวิญญาณตัวเอง เช่น
- การเป็นมนุษย์ครั้งแรก
- การเวียนว่ายเกิดขึ้นจากการสร้างกรรมในมิติใดมิติหนึ่ง
- บางคนเชื่อว่าเราเคยมี “ชาติแรก” ซึ่งเกิดจากกรรมที่สะสมมาตั้งแต่ “เริ่มต้นของจักรวาล”
2. แนวคิดทางศาสนาอื่นที่มีอิทธิพล
- ศาสนาฮินดู:
คนที่ได้รับอิทธิพลจากศาสนาฮินดูอาจเชื่อว่า “ชาติแรก” เป็นผลจากการสร้างสรรค์ของพระพรหม แต่สิ่งที่เกิดขึ้นหลังจากนั้นคือการเวียนว่ายเกิดใหม่ตามกรรม
- ชาติแรกอาจเป็น “กำเนิดแรกของวิญญาณ” ที่มาจากความบริสุทธิ์ แต่เริ่มสร้างกรรมเมื่อมีการกระทำ
- คริสต์ศาสนาและอิสลาม:
คนที่ได้รับอิทธิพลจากศาสนาเหล่านี้มักมองว่าชาติแรกเริ่มต้นเมื่อพระเจ้าสร้างมนุษย์ และการตายไปสู่ชาติหน้าไม่ใช่การเวียนว่ายเกิดใหม่ แต่เป็นการถูกตัดสินโดยพระเจ้า
3. มุมมองวิทยาศาสตร์หรือปรัชญาโลกสมัยใหม่
- มุมมองเชิงเหตุผล:
ผู้ที่ไม่เชื่อในเรื่องเวียนว่ายตายเกิด อาจมองคำถามเรื่อง “กรรมในชาติแรก” เป็นคำถามที่ไม่มีคำตอบในเชิงวิทยาศาสตร์ เพราะยังไม่มีหลักฐานใดที่สามารถพิสูจน์ได้ว่า “วิญญาณ” หรือ “กรรม” มีอยู่จริง
- ปรัชญา:
แนวคิดในเชิงปรัชญาอาจมองว่า “ชาติแรก” เป็นคำถามเชิงจินตนาการที่ช่วยให้มนุษย์พยายามหาคำตอบเกี่ยวกับต้นกำเนิดของตนเอง
4. แนวคิดที่ได้รับอิทธิพลจากความเชื่อพื้นบ้าน
- คนทั่วไปอาจเชื่อว่าการเกิดในชาติแรกมาจาก “สิ่งลี้ลับ” หรือ “ผู้สร้าง” เช่น เทพเจ้า หรือพลังธรรมชาติ
- บางกลุ่มอาจเชื่อในเรื่อง “จิตเดิมแท้” หรือวิญญาณที่เป็นพลังบริสุทธิ์และเริ่มต้นสร้างกรรมจากการหลุดพ้นจากภาวะเดิม
5. การมองในมุมของการสร้างแรงบันดาลใจ
- บางคนมองว่า “กรรมในชาติแรก” อาจเป็นเรื่องของการ “สร้างจุดเริ่มต้น” เพื่อเปลี่ยนแปลงตัวเอง เช่น
- ชาตินี้คือโอกาสแรกที่จะเริ่มทำกรรมดี
- ไม่ต้องสนใจอดีตชาติ แต่ให้เริ่มต้นใหม่ด้วยความตั้งใจดีในปัจจุบัน
สรุป:
คนทั่วไปมักมีความหลากหลายในการตอบคำถามนี้ บางคนมองว่า “กรรมในชาติแรก” เป็นสิ่งที่เกิดจากพลังบางอย่าง หรืออาจเป็นสิ่งที่ไม่มีจุดเริ่มต้น ขณะที่บางคนมองว่าเป็นแค่เครื่องมือทางจิตวิญญาณเพื่อกระตุ้นให้เราทำความดีในปัจจุบันโดยไม่ต้องไปกังวลกับอดีตชาติ